10 mei 1940
Vrijdag 10 mei 1940, precies tachtig jaar geleden. Bij het krieken van de dag viel het Duitse leger België binnen. De Tweede Wereldoorlog was ook voor ons land een feit.
De troepen stellen zich in staat van paraatheid
Meteen na de inval werd de algemene mobilisatie afgeroepen.1 In heel het land werden mannen opgeroepen om zich aan te sluiten bij het Belgische leger. Het 6de Regiment Jagers te Voet - onder leiding van Luitenant-kolonel SBH A. Adam – nam onmiddellijk zijn gevechtsposities rond Leuven in en voerde die eerste oorlogsdag nog een aantal dringende terreinwerken aan hun KW-stelling uit.
Ook de geallieerde Franse en Britse soldaten werden meteen in staat van paraatheid gebracht om het Belgische leger ter hulp te snellen en trokken in de namiddag van aan de Franse grens België binnen, richting KW-linie en richting Leuven en Vlierbeek dus.*2 De derde Britse Infanteriedivisie - onder het bevel van de nog onbekende Generaal-majoor Bernard Law Montgomery - zou samen met het 6de Regiment Jagers te Voet, de verdediging van Leuven op zich gaan nemen en zou vanaf 11 mei in en rond onze stad haar posities innemen.3
*Koning Leopold III stond immers wegens de neutraliteit van België niet toe dat de Fransen en de Britten zich al op voorhand op Belgisch grondgebied bevonden.4
De eerste Duitse vliegtuigen
Die eerste oorlogsdag bevond de Abdij van Vlierbeek zich al meteen te midden van het strijdtoneel. In de vroege uren scheerden enkele Duitse jachtvliegtuigen laag over de Hagelandse velden. In Lubbeek - op een steenworp van Vlierbeek - trok boer Guilelmus Devadder met paard en kar naar zijn veld, zich onbewust van de pas uitgebroken oorlog.
Eén van de Duitse piloten merkte de landbouwer op en besloot zijn schietvaardigheid uit te testen. Enkele minuten later viel zo één van de eerste slachtoffers van deze nieuwe oorlog in onze streek, volstrekt zinloos.5
Niet lang daarna vlogen de Duitse Stuka’s ook over de velden, akkers en huizen van Vlierbeek, hun stalen vleugels open voor de aanval. Hun geronk deed de blauwe lucht van die 10de mei trillen. Hun doel: Leuven, waar – zoals gebruikelijk op een vrijdagochtend - de eerste marktkramers bezig waren hun waren uit te stallen.6 Die eerste oorlogsdag kreeg onze stad al meteen een eerste grote aanval te verwerken. Loeiende sirenes van het luchtalarm weerklonken. Die dag al vielen immers de eerste bommen op het Leuvense.
De eerste bommen op Leuven
In de vroege avond dropten een staffel Duitse Stuka's een grote lading bommen op de omgeving van de Diestsevest en de Tiensepoort, alsook op de nabijgelegen spoorbrug op de Tiensesteenweg. Hun doelstelling: deze belangrijke toegangswegen te vernietigen om zo de bewegingen van de Belgische troepen te verhinderen. Heel wat onschuldige burgers ontsnapten niet aan de bommenzee. De paniek in deze chaos was groot.
Hurricanes, jachtvliegtuigen van de RAF, gingen de strijd aan. Maar de Duitse overmacht was te groot.7 De aanval van 10 mei op Leuven en Kessel-Lo zou de zwaarste en meest dodelijke aanval worden, die in ons land plaatsvond tijdens die eerste oorlogsdagen.
Er vielen maar liefst 101 doden en bijna 250 zwaar gewonden, onder hen voornamelijk burgerslachtoffers. De aangerichte schade was aanzienlijk: 75 huizen werden volledig vernield en meer dan 200 waren zwaar beschadigd.8 En dit was nog maar het begin…
Foto 1: Tiensesteenweg, tussen de Tiensepoort en de brug over de sporen (ter hoogte van het huidige Cafe Pigeon d’Or). Deze zone werd op 10 mei 1940 zwaar gebombardeerd door de Duitse luchtmacht. Na de zware luchtaanval keken een aantal militairen van het 6de Regiment Jagers te Voet en enkele burgers doelloos rond. © Walter Van Opstal.
Foto 2: Tiensesteenweg, ter hoogte van de huidige Alfred Delaunoislaan. Met links in de verte het huis met de Martini reclame op het kruispunt van de Tiensesteenweg met de huidige Martelarenlaan. © Privécollectie.
Foto 3: Hoek Diestsevest - Diestsestraat, de ochtend na de verrassingsaanval door het Duitse leger op 10 mei 1940. © De slag om Leuven.
Uit “Sloeber en de oorlog”
Graag delen we hier het relaas van die 10de mei 1940 door de ogen van Jan Joostens en Bertha Dechamps.9
Op die donderdagnacht van 10 mei ’40 rond twee of drie uur werden onze soldaten wakker geschud, tenminste die die sliepen. De anderen waren wakker. Wie nog aan ’t labberlotten was, moest rap op zijn post zijn. ’t Is toch waar, de Duitsers zijn hier, met al het lawaai en gerekketek die zo’n miserie meebrengt. De mannen in hun loopgrachten gingen lopen van de schrik. Wie niet ging lopen, werd ondergeploegd door de stalen adelaars die over hen de hoogte ingingen en weer met hun kop vooruit naar beneden gierden, hun twee poten open gespreid, hun stalen vleugels open voor de aanval: Stuka’s noemden ze die. Die zetten alles in vuur en vlam, maakten veel kapot en deden wat ze niet mochten doen. Ook over Vlierbeek en Kessel-Loo kwamen ze gevlogen, hoog boven de mensen, een hele hoop. Tot in Vlierbeek en verder door nog daverde de grond.
“De miserie is hier”, zegde de Sloeber tegen zijn vrouw, “dat is nu al de tweede maal in ons leven dat we dat moeten meemaken”. Boven Leuven hingen dikke rookwolken, de stalen vogels waren weer weggevlogen. De mensen die in Vlierbeek zaten, beefden van de schrik, in de abdij zaten ze tot in de kelders.
Zou de Abdij van Vlierbeek gespaard blijven?
Tot in Vlierbeek voelde men die dag de grond daveren, boven Leuven en Kessel-Lo hingen dikke rookwolken.10 Vanzelfsprekend bekroop ook de Vlierbekenaren de schrik. Voor de toenmalige abdijbewoners en voor alle Vlierbekenaren met hen, brak die eerste oorlogsdag een periode aan van onzekerheid, angst en zo veel meer …
Een periode die bijna vijf jaar lang zou aanhouden. Jaren waarin velen onder hen regelmatig een schuilplaats wisten te vinden in de kelders van onze abdij. Jaren waarin de Abdij van Vlierbeek – gelukkig - grotendeels gespaard zou blijven van materiële oorlogsschade, enkel de abdijkerk zou op het einde van de oorlog getroffen worden.
© Foto KIK-IRPA, Brussel - www.kikirpa.be
Wil je graag onze bronnen bij deze websitepagina raadplegen, klik dan hier.
Lees je graag wat meer over het historisch onderzoek van de Heemkundige Kring Vlierbeek vzw naar de 18-daagse veldtocht, klik dan hier.
Voor wie zich verder een beeld wil vormen van de 18-daagse veldtocht in het Leuvense, verwijzen we graag naar de docufilm “De slag om Leuven” van Fonk VZW. Aan de hand van authentiek historisch beeldmateriaal (van onder meer de Diestseteenweg en de Tiensesteenweg) brengt deze docufilm een verslag van de gebeurtenissen in Leuven tijdens de Tweede Wereldoorlog. De DVD is onder meer te koop via http://www.daltonshop.be/
© Heemkundige Kring Vlierbeek vzw.